TIỂU THUYẾT AN CỦA TRỌNG LUÂN

Trích trong Chương 1 Tiểu thuyết AN.

*****************

.......Trong vòng năm năm mà làng Hạ chịu tới ba lần ngập lụt. Một năm vỡ đê làng THượng nước tràn vào toàn là phù sa. Phù sa ùa về bồi cả cánh đồng dày lên đến gang tay. Hai năm sau vỡ đê nước dốc vào toàn là cát càng phủ kín ruộng đồng trắng phơ trắng phếch cày lên lật xuống mãi mới trồng cấy lại được. Năm nay lại vỡ nữa, nước mênh mang cả một tháng trời, vườn khoai vườn rau lúa má thối nhung nhủng. Những rặng bưởi dặng ổi ven xóm ven làng vàng ênh rồi rụng hết lá, chả biết có sống nổi không khi nước rút. Trâí cây hoa quả trôi phập phều. Trâu bò lợn gà cũng chết trương lên trôi ngoai sông, có những con trâu trôi dạt vào làng thối inh. Nước rút rồi, đường làng nhoen nhoét đi lại chân cứ thấy ghê ghê. Nước lội đến đâu mẩn mụn ngứa đến đó. Ai cũng sợ. Đứng trong nhà nhìn ra đồng cứ như nồi canh cua, vang váng mỡ. Người người ngao ngán ngửa cổ nhìn giời. Giời toàn những đốm mây trắng trôi tơi tả giữa màu xanh ngắt. Cái màu xanh sau lụt nhìn đến đau cả mắt. Bây giờ sau lụt lại lo nắng. Tháng tám âm lịch mà nắng như tháng sáu, sờ vào những quả bưởi cành la con sót lại bỏng như sờ vào tích nước chè. Nhà nhà đã ăn khoai nước. Ăn sắn non còn khoai sọ cố để tháng sau mới dỡ.

Bà Hiếu ngồi tước mớ ngó khoai nước để chiều lại nấu canh với quả dọc. Ngó khoai nước qua vụ lụt to mầm mẫm. Mấy hôm rồi chỉ có canh ngó khoai. Ngứa nhâm nhẩm trong họng. Bà Hiếu cứ khậm khoạc như muốn ho. Nhà có hai mẹ con, niêu cơm độn sắn và nồi canh đặt giữa mâm. Bữa cơm trưa mồ hôi rỏ cả xuống bát. Bà nhìn con gái má rừng rực đỏ loáng mồ hôi.

- Rau muống ở ruộng 5 phần trăm con cắt hết đi lấy phân chuồng với gio bếp đổ xuống một lượt cho nó nẩy lên để lấy cái mà ăn.

- Vâng, con làm rồi mẹ không phải lo

Bà Hiếu lườm con gái.

- Tôi không nhắc dễ chị biết đường mà làm, à mà ổ trứng mười hai quả sao còn có hai? Cô lấy bán đi à?

- Vâng con xin chục trứng mua áo.

Bà Hiếu vằng lên:

- Xin, nay xin mai xin lại cooc hả? nay cooc mai cooc. Bà nhìn vào bộ ngực thây lẩy của An ngưng giọng lại, nuốt đánh ực cục nước bọt đang ứ trên cổ. Hừ, bây giờ cứ cooc xê cooc sít, ra vẻ kín đáo giữ gìn mà quá là mời người ta xơi. Đàn bà con gái gì mà vú vê cứ vênh vênh lên, cooc xê nhọn hoắt cứ muốn chọc vào mắt ta, rõ là cứ trêu ngươi đàn ông.

An cười khinh khích. Không trêu thì ai nó lấy hả mẹ? Mà thời bây giờ nó khác thời ngày xưa. Không mặc thì đi cấy ruộng sâu cúi lên cúi xuống nó cứ tì tõm. Nhìn các chị các bà cứ như hai con trâu lội ruộng ai mà chịu được. Bà Hiếu xùy xùy mấy con gà nhao vào tận mâm cơm, nguýt.

- Liệu đấy có thân thì giữ.

Nhìn đứa con gái đang kì phổng lên bà Hiếu lại nhớ thân bà ngày xưa cũng ở tuổi ấy bà làm lẽ ông lí Chõm. Ông lí Chõm hơn bà đến chục tuổi, nhà giàu mà nghiêm khắc. Về làm dâu, bà hơn hớn thịt da mặt mũi, mà lại bị kìm hãm vì bà cả. Người bà Hiếu rừng rực như có lửa trong ngực, lắm lúc lửa cháy lên tận cổ, bà xay lúa giật đứt cả giằng cối. Ông lí Chõm phải làm cái nhà riêng cho mẹ con bà, bà mới chịu. Tuổi chưa đến năm mươi rồi thân hình chưa đến nỗi sổn sề bà vẫn khỏe mặt bà vẫn hưng hức đỏ. Đám con chồng, lớn lên đi kháng chiến đi công tác thoát li hết, họ gọi bà là dì béo. Ông lí Chõm từ chỗ làm phó lí rồi làm ủy ban kháng chiến rồi làm phó bí thư chi bộ, chuyện hai vợ chả ảnh hưởng gì tới chi bộ. Thời ấy tập trung cho kháng chiến con người hóa ra gần nhau thân thiện với nhau hơn. Hòa bình vài năm ông nghỉ, ông nghỉ vì nhẽ hai vợ, vì đã từng là phó lí. Hòa bình rồi bao nhiêu cái xấu cái hủ hóa của con người được mang ra xem lại. Người ta đánh giá chỗ xuất phát của từng người. Khốn khổ cho cái nguồn gốc trung nông lớp trên hay là địa chủ. Có mà không ngóc đầu lên được. Ông chả buồn làm mấy, người có chữ nho có quốc ngữ từng chỉ huy cả du kích dậy con đến nơi đến chốn ở làng này được mấy ai. Ông loanh quanh vườn sau ao trước thỉnh thoảng cầm cái quạt lá cọ đợi tối lên với bà. Bà âu yếm lắm, bà chăm sóc ông chồng già cút rượu với con cá khô hoặc đĩa lạc rang. Cá khô là đo đơm dưới đầm rồi đun tương cho chín mới đưa ra nong phơi khô dúm lá chuối khô để dành, chứ không phải thứ cá biển khắm khắm. Cá khô đầm Hạ thơm lắm. Trong gác bếp, vài đấu lạc lúc nào bà cũng để sẵn đợi ông lên. Những đêm tối chỉ còn mình bà. Bà nhớ ông lí Chõm, nhớ ngày xưa.

Chập tối bà Hiếu ngồi ngoài gốc mít để cái chum nước dội ào ào bằng cái gáo ống tre nói với vào:

- Quên mất. Con Tăng nhà ông Thăng nó về nó nhắn mày sang nhà nó đấy.

An nghe mà không nói gì chỉ hự trong cổ. Tối hẳn An sang nhà chị Tăng đứng ngoài ngõ gọi khe khẽ. Tăng nín thinh đi ra kéo tay An đi lên gò sơn. Tăng trải cái áo mưa lên đám lá khô, hai chị em ngồi bên nhau nhìn những ngôi sao mới lên nhay nháy trên giời nghe chó sủa ong óc dưới xóm nhà. An thấy mùi lá bưởi và bồ kết từ tóc chị Tăng ngát sang, cổ áo Tăng vẫn ướt ngân ngấn có mồ hôi.

Tăng kéo tay bảo An:

- Mày xem ngực chị có cứng không? An ngạc nhiên thấy bàn tay Tăng kéo tay mình đặt lên bầu vú đã phanh trần từ lúc nào.

- Eo ơi chị này.

- Mày sờ xem nào, đấy nắn xem có cưng cứng không? An ngượng nhưng mà thích lần mần bóp lên ngực Tăng. Bầu vú ấm nóng như quả bưởi nướng có cục cưng cứng nơi đầu núm

- Ờ ờ cứng thế có đau không? mà ti chị to khiếp lên được.

Tăng bảo:

- Của quí nhất của chị em mình đấy mày ạ. Thằng đàn ông nào chả thích ngực to. Nhưng chúng nó sợ không cứng tức là đã nhẽo, tức là bị nhiều người khác sờ mó. Đàn ông họ tinh lắm. Cẩn thận em ạ, họ mà chê thì tiếng lan ra ngoài khổ cho mình. Vừa nói chị Tăng vừa mân mê đầu ti của An. Có dòng điện chạy giật lên gáy An ưỡn người lên:

- Khiếp nhà cái chị này. Tăng cươi hí hí. Đời con gái ngắn lắm cô ơi, hệt như đóa hoa phù dung sáng nở tối tàn ấy mà chả ai thương mình cả đâu. Mẹ cha già lại càng không thích nhìn con cái phởn phơ. Cha mẹ lúc nào cũng sợ con cái hư nên giữ gìn dịt. Tự mình thương lấy mình thôi em nhá.

Lần đầu tiên An được nghe có người nói như vậy. An nể chị Tăng quá. Chị mới đi có vài tháng mà khôn thế chả trách các anh ấy đi học tận Hà Nội đã khôn lại khéo. An nhớ bàn tay Thường hôm nào trên ngực mình. Ngực An hôm ấy cũng cứng ngắc. Mà cái lúc tay anh Thường đặt lên tí An nó khác tay chị Tăng. Chị Tăng sờ làm An có cảm giác ghê ghê còn anh Thường thì làm An thích mê đi. Chị Tăng ngồi thẳng dậy nói:

- Chị gọi mày ra đây để nói với mày ngày mai chị về dưới xuôi ở với anh Ngoạn. Anh không đi đóng cối nữa đâu, anh đưa chị về mở hàng bán bánh rán ở cầu Vòi. Đừng hỏi chị. Cầu Vòi ở tận Nam Định cơ, nhớ nhé bao giờ xong xuôi chị gửi thư cho em. Tao nói nhỏ cho mày biết thôi, tao về quê anh ấy mới biết anh ấy dậy học cấp hai cơ đấy.

- Ơ! Nhưng sao sao anh ấy lại đi đóng cối?

- Chả là anh ấy đang viết về phong tục tập quán dân miền sông Thao cho cái … công trình gì ấy nên mới xin giấy là đi đóng cối để vào trong dân mình cho dễ bề tìm hiểu.

- Chị không sợ họ nói chị theo giai à? An ngước lên nhìn Tăng trong bóng loang lổ rừng sơn dưới ánh trăng.

Chị Tăng nuốt nước bọt rồi hừ một tiếng.

- Đời con gái nào chả phải theo giai hả mày? Lấy chồng tức là theo giai đấy. Tao nói bí mật cho mà biết tao xin được giấy giới thiệu của xã hẳn hoi. Giấy giới thiệu tao đi thăm người nhà, đủ quê quán tuổi tác chưa chồng, đủ để tao lập bạ lấy anh Ngoạn. Tao đi lấy chồng là tao không còn tên Tăng nữa đâu. Hì hì. Khi mày lấy chồng là ngay tắp lự mày mất tên mất quê. Mày chả biết gì. Thôi mà chị nói cho mà nghe, nhằm thằng nào nó có tiền hay là có khả năng làm ra tiền mà lấy em ạ. Mát mặt lúc nào hay lúc ấy chứ ở quê mình cả đời theo đít trâu cả đời ngâm chân xuống ruộng lầy, ăn măng ăn sắn rồi lại đẻ lũ con cũng lại đơm đo cua ốc. Ngừng một lát Tăng nói khẽ vào tai An;

- Mày là đứa phát dục sớm đấy, cẩn thận em ạ. Đàn ông nó khôn lắm đấy. Nhưng đánh thằng nào phải cho kì đổ nhé. Rồi chị Tăng kéo An nằm ngửa ra. Trời đầy những ngôi sao và ánh trăng lăn tăn trên lá rừng. Về đêm nằm trên đồi ngửi thấy rất rõ mùi hương của cây cỏ , nhất là hương lá khô trên đất. Ban ngày đố ai ngửi thấy mùi lá khô. Nhưng về đêm cái thứ mùi lá khô còn thấy rõ hơn là mùi lá tươi. Hơi thở chị Tăng nóng thế phả vào tai An. Hơi thở của con người cũng nồng lên, hơi thở của ai mang khí tính của con người ấy, thật cấm có sai. An bảo với chị Tăng, khiếp! đúng là một đàn bà bằng ba đống nhấm. Thế này ngồi với anh Ngoạn thì anh Ngoạn có mà …đứ đừ. Chị Tăng không nói gì. Chị nằm im hồi lâu chị nói thật khẽ. Chỉ còn đêm nay nữa thôi là tao xa làng mình. Đi lấy chồng tức là làm ma nhà chồng…. làm ma nơi khác…Nghĩ cũng buồn mày ạ. Tao nhớ nơi này có bố mẹ và những người tao yêu từ tấm bé. Thật đúng là quê. Quê thật nghèo và thật hiền. Càng nghèo nó lại càng hiền.

Chiều tối hôm sau, trong bữa cơm bà Hiếu bảo:

- Cô Tăng nhà ông Thăng mang đồ đoàn đi ra tàu rồi.

An cắm cúi ăn không nói gì chỉ vâng với mẹ. Chị Tăng đã hai mươi hai tuổi lại xinh đẹp mạnh mẽ. An biết chị ấy không chịu lúi sùi ở mãi cái làng bán sơn địa này ngước mắt lên thấy lá cọ, nhìn xuống thấy ruộng đầy săn sắt rô ron và đỉa. Nhìn đằng đông vướng gò, ngó đằng tây vướng sông. An thích con người chị Tăng cứ hừng hực yêu, cứ hừng hực sống mà lại rất khôn nữa là đằng khác. Chị đã tốt nghiệp cấp 2 biết làm thơ làm ca dao hẳn họi. Thế mà người trong làng chả hiểu gì về chị, cứ bảo chị ấy đã từng là phó bí thư chi đoàn thì chị phải sống gương mẫu. An đã có lần nghe chị Tăng bảo, gưỡng mẫu à? Ai sống thay đời của mình? Chã nhẽ chi đoàn hay chi bộ làm thay cái chức vụ làm đàn bà, làm thay cái tên làm mẹ cho tao hay sao? Chi đoàn có làm chồng tao không? Nghe mà sợ, nhưng An thấy chị ấy đẹp, thấy thích tính chị ấy.

Cơm xong con gái đi họp chi đoàn, bà Hiếu một mình phẩy cái quạt lá cọ ra chum cởi áo ngồi thụp xuống dội ào ào. Bà lấy cái cuống quạt kì kì sau lưng. Đã quá, cả ngày ngứa ngáy giờ mới phanh trần ra mà kì cọ. Bà nhớ ngày xưa cũng những đận mùa hè gặt hái lè phè rơm rạ mà ông lí Chõm cứ chừng mười giờ đêm là ông lên nhà. Nửa đêm ông lại về đằng bà cả. Bà nằm một mình trăng chui cả vào giường lõm bõm sáng lõm bõm tối. Cái thời vừa mới hòa bình bà càng thấy khổ vì thân làm lẽ. Nếp sống mới là cái của nỡm gì mà làm bà khổ, bà phải chịu đựng. Chịu đựng ngứa ngáy thân người lại còn chịu đựng lời ong tiếng ve. Chuyện vợ chồng nhà bà làm hại đến nồi cơm nhà ai đâu mà bà phải khổ thế? bà chả thèm vào cái sự xấu hổ ở cái buổi sồn sồn. Ai cũng được dịp phê phán ông chồng bà là đa thê. Đa thê thì hại đến xã đến huyện à? Bà lẩn thẩn ngẫm ngợi bà chỉ thấy cái sự chịu đựng của người đàn bà là vô chừng là đáng thương. Bây giờ thì bà lại nghĩ cho con An, nay chi đoàn mai xã đoàn rồi có cái cọc nào mà neo lại đời con gái? Bà chỉ mong nó yên hàn mà cũng đừng làm lẽ như bà mà thôi. Bà biết nó hồng nhan, nó còn đẹp hơn bà nhiều. Sao mà cái đời bà nó khổ thế kia chứ. AI chả biết bà Hiếu đẹp gái một thời ở làng. Bà từng khiến khối lực điện mê mẩn.

Ông Lí Chõm tên thật là Khoát. Nhà ông có của, bỏ tiền mua cái chân phó lý. Hồi cách mạng còn trong bóng tối ông chỉ cung cúc làm ăn. Đến hồi cách mạng cướp chính quyền ông năng nổ hoạt động du kích làm đến đội phó chuyên canh phòng trừ diệt bọn phản động việt gian và bọn trộm cắp. Nhưng ông vốn phong lưu nên dù đã có vợ ông vẫn phải lòng nhiều thanh nữ du kích và nhiều nữ du kích như bà Hiếu cũng phải lòng ông. Ông Khoát mang cái tên lí Chõm bởi ông cứ chõm thấy cô gái nào trong làng xinh xẻo một tí là ông phải lòng. Bà vợ cả ông Lí Chõm cũng không phải dạng vừa mà cũng đành chịu ông. Ông Lí Chõm giận cái sự cấm đóan yêu đương mà bỏ sinh hoạt đoàn thể. Cái thời oanh liệt của ông chỉ còn lại nơi hai bà vợ của ông biết rõ.

Người làng thừa biết cái đận thằng sĩ quan Pháp trên thị xã đưa một trung đội lính về ga tàu hỏa để sang sông vây đánh chiến khu đón tù vượt ngục của ta. Ông Lí chõm bơi thuyền giả làm người đánh cá rồi bất thình lình bắn chết tên sĩ quan Pháp. Bắn xong ông nhảy xuống đầm lặn một hơi chui vào lau sậy rồi biến mất. Đêm hôm ấy ông chạy về nhà bà Hiếu. Cái quần của ông tụt mất lúc nào không biết. Bà Hiếu với anh du kích không quần làm cái chuyện vợ chồng từ hôm đó. Cho tới những ngày sau khi hòa bình lập lại ông bị khai trừ đảng vì tội họ bảo ông hủ hóa. Ông cũng chả lấy làm buồn. Bà Hiếu cũng thế. Bà chả buồn, đôi khi còn tự hào hơn khối người khác. Bà bảo tao cách mạng hơn khối thằng khối con bẻm mép lúc nào cũng đồng đồng chí chí. Tao ỉa vào thèm là đồng chí với chúng nó. Những lúc ấy ông lí Chõm mắng bà. Đừng nói lếu láo. Không được gọi đồng chí là thằng. Mà phải nói là đồng chí ấy tương đối đểu. Nghe chồng nói thế bà lại mơ màng nhớ về lúc kháng chiến chống Pháp ngày xưa, bao nhiêu trai trẻ chân đất lên đường đánh tây. Hôm qua còn đi bừa đi tát nước gọi nhau mày tao hôm nay đã là người chiến sĩ gọi nhau là đồng chí. Vui thế.

Nhưng có nhẽ ông lí Chõm nể phục bà vợ lẽ này nhất là cái đận cải cách ruộng đất. Đội muốn quy thành phần cho ông Lí Chõm bèn sai người xâu rễ bà Hiếu. Họ sui bà kể tội ông lí Chõm hủ hoá bà đẻ ra thằng con trai tên Chiến. Bà Hiếu nói toáng lên tôi chả là rễ chùm rễ cọc nhà các ông. Tôi thích ông Lí tôi hiếp ông ấy chứ ông ấy chả hiếp tôi. Nói thật với đội là tôi hiếp ông ấy đấy. Mấy anh Đội cải cách sượng cả mặt còn ông Lí Chõm thì sướng rêm rêm. Đồng chí Khoát lí Chõm từ ấy không là đảng viên nữa và người ta gọi đồng chí là ông lí Chõm.

***