NGÀY XƯA LÀNG TA-TRẦN MINH HẢI

NGÀY XƯA LÀNG TA

TRẦN MINH HẢI

Ấn tượng 60 năm đã qua tuổi học trò :Vỡ lòng viết bút chì, Cấp 1 viết mực tím,thang điểm 10. Cấp 2 mực xanh-thang điểm 5 y như Liên xô. Cả hai cấp học đều thi tốt nghiệp ( tổ chức y như thi hết lớp 12 bây giờ) cùng viết  ngòi bút sắt đều chấm vào lọ Penecilyn có vặn 2 dây thép ngang>đút vào lỗ bàn học đã khoét sẵn. Tay luôn lấm mực+chân đất đến gần lớp mới xỏ vào guốc gỗ. Túi mùa nào thức nấy chứa bi, quay, xèng, cái đáo lỗ...). Đình xưa Miếu cũ+trường mái lá...ngồi học đủ mùi cả lượt. Lần ngược thời gian phác họa vài nét cái sự học tại làng.

Cấp 1 học ở Đình và Miếu (nửa ngày sáng hoặc chiều) các tổ luân phiên làm vệ sinh lớp học-nghỉ tiết theo đồng hồ để bàn Thầy giáo mang từ nhà tới (chỉnh giờ theo tuýt tuýt của đài TNVN). Đầu giờ hay có tiết mục kiểm tra quần áo đầu tóc 2 trò đứng đối diện nhau, chìa tay kiểm tra móng tay (tay ai bẩn thì thằng kia mắm môi vụt thước kẻ gỗ vào-tự xử với nhau-đau cấm khóc) cả lớp ùa vào góc đình lấy vở điểm kém-thầy quăng xuống, vỗ tay rõ to khen bạn đứng trước lớp có vở sạch chữ đẹp. Quỳ vỏ mít góc nhà+chui qua háng bọn con gái đứng 1 dãy chân trên 2 bàn đối diện-chịu tội bị phạt khi nghịch ngợm. Rụt rè nắm tay trai gái múa “sòn sòn đô sòn-dân Liên xô vui múa trên đồng hoa“. Nghỉ giữa tiết thì đánh đáo ăn phấn với thầy vào bể nước sân đình, thi „“cày xuông“ vườn sau đình, chơi trò bịt mắt bắt dê.“Mi hay Ta“ ở hai nhà tả hữu mạc, Đánh quay sân gạch lửa đinh con quay tóe ra. Tham gia tổng vệ sinh đường làng ngõ xóm trước ngày Lễ Tết, làm Kế hoạch nhỏ của Đội thiếu niên tiền phong...

Thầy dạy lớp một nghiêm lắm, ra quy ước : đọc thuộc lòng, giơ bảng đáp số, cả lớp khoanh tay để bàn... bằng số lần Thầy gõ thước vào mép bàn Giáo viên. Sẵn sàng phi thước kẻ con tên nói chuyện riêng, kéo tai lôi xềnh xệch hằng nghịch ngợm ấn vai bắt quỳ góc đình. Rung đùi thư thả nói nhỏ nhẹ... Tỷ như trả bài Chính tả “ Mời các trò điểm cao có tên lên xếp hàng ngang lĩnh vở về, cả lớp vỗ tay hoan nghênh người ta chứ. Còn đây những đứa viết xâu như gà bới, ra đây mà nhặt về“ Véo một phát tập vở viết còn lại bay tung tóe góc đình, cả lũ ào ạt chen lên lấy về. “Tôi thích những em đọc rõ to, lưu loát, không nói ngọng. Ghét những đúa lí nhí, nói chuyện như ranh“ Giờ học hát “ Em nào giơ tay trước-thêm điểm, Ai hát to nhất được thưởng, Xung phong đi “. Một bác hăng hái gào đầu tiên“ Kết đoàn chúng ta là sức mạnh, Kết đoàn chúng ta là Sắt Gang“-“Hà hà thằng này giỏi, lôi tên bố ra gào, 10 điểm , về chỗ, Cả lớp vỗ tay đi“. Khi múa tập thể, Thầy bắt Nam Nữ nắm tay nhau „“ ngượng cái gì mà ngượng, sau này chả dính như sam ý à“. Sinh hoạt lớp thứ bảy, những tên hư phụ huynh báo Thầy, những tên nghjch ngợm trộm vặt Nhà chùa và Hàng xóm bẩu đề được triệu lên đứng trước lớp nghe hạch tội từng khoản một.Hãnh diện khi có tên mình ghi vào Bảng danh dự (từng tháng) treo đầu hồi lớp , dưới ảnh Bác Hồ. Nhận phiếu khen thưởng từng môn học, lượn qua lượn lại góc thủ công lớp xem sản phẩm đất thó, sản phẩm đan tre của mình ( vỉ đập ruồi, quạt giấy...)

Giờ vẫn nhớ hôm chia tay, giọng Thầy hiền hẳn „“ Mai lớp nghỉ hè, hai năm dạy các em một số cô cậu cho Tôi là ác. Thầy có nghiêm khắc thì các em học mới tốt, hết nghịch ngợm, sau này mới thành người - ấy là 5/1962“ Hơn 60 năm cùng làng gặp nhau Thầy vẫn khà khà “ Anh chỉ là anh giáo làng, dậy Bố mẹ chúng nó-dạy cả con cháu chúng nó nữa.Anh vui vì học trò như các em tuyền Kỹ sư, Bác sỹ, Tiến sỹ, Giáo sư, Nghệ sỹ các kiểu, cả em Phó Thống đốc NHNN việt nam“. Trong thâm tâm Tôi luôn kính trọng gọi Thầy ( dù Thầy và Tôi là con Dì con Già), có việc nhớn nhà mình đều kính mời Thầy tới dự khắp lượt...

Tan học về hì hục mài đá-xoáy vỏ ốc nhồi làm bi, la cà khắp làng trên xóm dưới, vườn nhà ai đó ngắm cành cây, chọn lúc để đột kích kiếm làm nạng súng cao su. Chọn các tay tre làm súng ống tách-bắn đạn quả cơm nhuội hay giấy ướt nhồi. Kiếm các đoạn gỗ ổi, gỗ mít đẽo quay. Xin các ống kem đánh răng hết, đun chì chảy ra đổ đồng hào cái-trò đánh đáo lỗ. Cuốc bộ ra bến xe điện đặt vài nắp chai bia vào đường ray- chờ tàu qua cán thành đồng xèng-hý hởn mang về luồn chun xoắn dây đấu với nhau. Móc đất ruộng về nhào trộn thi pháo đất của thằng nào nổ to hơn. Cả cười phớ lớ quên mệt nhọc, Lè lưỡi châu đầu xúm xít xem một thằng nằm sấp vẽ vẽ quân bài Tam cúc, cùng các loại xe ô tô, tăng-pháo to nhỏ- các quả mìn- sỹ quan với lỵ lính tráng...Sắp xếp dàn đấu “Trận giả“ trên nền sân gạch kẻ ô. Con gái hay Chơi ô ăn quan, nhảy cao, nhảy lò cò. Ra nghĩa địa Mả miễu lấy lá dứa dại về đan châu chấu và đồng hồ đeo tay.

 Sẩm tối các tốp học truy bài tấp nập đến nhà một bạn, rải chiếu trên sân châu đầu làm bài tập, kèm những tên học kém. Đèn dầu hỏa vàng vọt, tiếng ê a học thuộc lòng, chí chóe giải toán... chia nhau khẩu mía, miếng bánh đa nướng...gia chủ mời. Giải lao vài ván Tam cúc. Chia tay người về tới đâu chó sủa ông ổng tới đó. Cứ đận 21h trở ra Bọn con trai đã hẹn nhau từ trước, từng tốp tập trung ở đầu ngõ-sân đình-sân kho : điểm danh và chờ đợi đủ người để mà : vác bẹ chuối bắn súng nổ ở mồm, đấu kiếm bằng thanh nứa chọn trước khi cưa làm chân tăm, hò hét váng tai. Huỳnh huỵch chạy nấp chơi trò Trốn-Tìm,

Các đợt ra quân : Bầu cử, lễ hội Tòng quân nhập ngũ, Xuống đồng cấy hái, các ngày lễ, ngày kỷ niệm. Chiến dịch tiêm chủng trẻ em và gia cầm...Đội thiếu niên buổi tối hay đi theo hàng ngũ hô khẩu hiệu “quyết tâm, Muôn năm, Hăng hái...“ 3 lần/nhịp trong tiếng trống ếch thì thùng và tiếng Đội trưởng gào qua loa sắt tây cầm tay eo éo khắp ngõ xóm.

Chiều tập bơi ùm ùm khắp  các ao làng, con gái buộc túm 2 ống quần làm phao.hai tay ôm chậu đồng chân đập nước tung tóe. Con trai mê mải rình rập bắt cho được chuồn chuồn cắn rốn chóng biết bơi. Bịt mũi nhắm mắt nhảy từ cầu ao, cành cây la đà ùm ùm xuống nươc...Thì thầm chỉ chỗ mẹ con ổ cá chuối tối rắc thính câu trộm. Nam nữ chỉ đồng lòng nhất trí cao khi nhổ đòng đòng, cắt trộm ngọn thóc nếp về rang cắn chắt. Đứa be bờ đứa dùng nón tát khúc mương cạn để bắt cá bọc bùn nướng ngay tại ruộng. Hò nhau hun khói quây bắt chuột đồng sau vụ gặt, Nướng khoai bới trộm bẻ chia nhau từng miếng, chem chẻm nhai nhọ nhem quanh mồm... Chia biên giới mương tiêu để đặt vó te kiếm tôm tép liu riu.

Sách giáo khoa và quần áo của thằng anh con chị chuyển cho em học tiếp năm sau. Có khi anh em ruột học chung 1 lớp là thường. Kẻ ô phân chia ranh giới bàn học, cho nhau vay phấn, vay mực ý ới. Hậm hực thua thằng bạn ván chơi lúc giải lao, Ý ới rủ nhau ăn cơm sớm để xem chiếu phim ở làng bên, vênh váo khi sách của mình được bọc bằng họa báo. Khoe tiền mừng tuổi sau Tết ai hơn...

Chung một điều : Tất cả trò nhìn Thầy cô với lòng kính trọng thực sự và sợ nem nép. Còn bị Đúp lớp-lòng cứ nhẹ tâng tâng. Chả như bây giờ, Phụ huynh còn lo hơn những tên đi học. Còn học trò ngày nay nhớ về Thầy Cô xưa đã dạy mình thì...