LỚP VẼ ĐẦU TIÊN CỦA BINH CHỦNG TĂNG

Trần Minh Hải K6I     

     

       Cách đây 42 năm lớp vẽ đầu tiên của Binh chủng được mở tại xóm Gô xã Kim Long huyện Tam đảo tỉnh Vĩnh phú. Mỗi lữ đoàn xe tăng chọn cử một tên vẽ khá nhất tham dự lớp học,  Lớp vẽ có 4 CSV đi lính (Vỵ 201, Hùng 202, Hải 207, Vân 600) CN Tâm D16, HSPT Hà 215, BTL có 3 bác dự thính Quý (ban CT) Lập (ban TM) Quảng (giáo viên VH). Ngày 19/2/1974 khai mạc lớp. Phó Chính ủy BC Lộng huấn thị:

       Kết thúc khóa học phải ra được một phòng tranh báo cáo tại BTL, nhà thơ Hữu Thỉnh phụ trách Chính trị, họa sỹ Lê Trí Dũng giảng dạy và trực tiếp quản lý lớp, sẽ mời một số họa sỹ nổi tiếng giảng vài buổi, có đi thực tế trong BC lấy tư liệu sáng tác cho tốt…sau về đơn vị làm nòng cốt phong trào hội họa. Ăn tại Dbộ 16-ở nhà dân, vốn vẽ amatơ và phăngtedi theo cảm tính, giờ bắt đầu học từ việc bồi giấy trở đi. lý thuyết ít thực hành nhiều: từ tĩnh vật đến phong cảnh, đi ký họa đến bố cục và cách pha màu nghiền bột, từ thôn làng đến xưởng X32. Tôi sẽ không nói nhiều về quá trình thai nghén tranh vẽ của từng tên, bá cáo với chư vị là Sáng tác ra một bức tranh vất vả vô cùng, hao tâm tổn sức đẻ thể hiện bố cục-đường nét-màu sắc-tình cảm gửi gắm vào tranh.Chỉ dám dăm câu ba điều về lớp: từ Thầy đến Trò Riệu được-Trà lá tốt-Máu liên hoan không say không về mỗi khi có cớ (tư tưởng nhớn hay gặp nhau)_tuổi đời chênh vài năm, cùng Phông văn hóa. Hứng thì vẽ vời quên chết, tụt cảm xúc lôi đàn ghi ta hát rống lên,hay chơi Tiến lên, Cá ngựa, Cờ tướng, hoặc bàn tán kiếm cái chi cho đỡ lạt mồm. Nghiêm túc say mê bên giá vẽ, có lúc buông bút ngồi thụp xuống bất lục trong lúc thể hiện…Tối 22/2/1974 BTL dành riêng một tối Phim chiếu cho lớp vẽ ở Hữu Thủ (có 2 hàng ghế ngồi riêng, có a lô báo cáo cho khán giả biết buổi chiếu này phục vụ riêng cho lớp vẽ Binh chủng-oai chưa nào), các phim tài liệu màu về Trường Sơn…(kèm Phim LX cuối cùng Bước đi của Nữ hoàng áo trắng) các Cụ BTL rất quan tâm đường đi nước bước của lớp vẽ, cần gì cấp ngay.  Ngày 12/3/1974 họa sỹ Phạm Lực (phòng VNQĐ) tới với thầy Dũng thành cặp bài trùng tâm đầu ý hợp, day trực tiếp tận tình, trò chuyện hội họa cho lính vỡ ra bao điều mới lạ. Giời ạ vui suốt lớp học, đa số là Đệ tử Lưu linh. Ngày 21/3/1974 Họa sỹ Nguyễn Trọng Hợp, nhà điêu khắc Kim Giao về kiểm tra các tranh của từng học viên-bình luận ngay tại chỗ để rút kinh nghiệm ( Hải khá nhất hình họa, Vân bay bướm, Hùng cách điệu tây phương, Vỵ khắc khổ, Tâm ngồ ngộ chất dân gian, Hà màu sắc đẹp-Các thầy bẩu thế, tôi ghi lại thế trong nhật ký). Thầy Giao nhận xét cả lớp chỉ có Hải, Vỵ, Hùng có khả năng theo đuổi được hội họa. Thầy Nguyễn trọng Hợp ghi sổ tay tôi lườm trộm và ghi nhật ký ngay "TMH Học được-Hình họa khá,chưa biết nhìn toàn bộ nên nét vẽ còn vụn, có ý thích tìm tòi đường nét. Có khả năng về tranh khắc gỗ. Có thể dự triển lãm toàn quân được". Than ôi cả 3 thằng sau này té về trường xưa khoa cũ, kiếm tấm bằng ĐH lập thân. Thừa biết rằng môn hội họa là cần dành sức lực cũng như tâm trí cho cả đời-rồi ra sau này có nên cơm nên cháo gì không-nỏ biết. Cuối tháng 3 bộ đội quán triệt rút bớt tiêu chuẩn gạo giúp dân chống đói. Ngày 3/4/1974 xe ca BTL chở 2 lớp Vẽ và Tuyên văn về Hà nội tập huấn. Lớp vẽ đến nhà họa sỹ Nguyễn Hiêm ở Bưởi, đến Phòng VNQĐ ở Lý Nam Đế gặp các nhân vật nổi tiếng Chính Hữu, Văn Đa, Phạm thanh Tâm, Phạm Lực…Tham quan bảo tàng Mỹ thuật. Liên hoan tại nhà tôi ở Làng Giàn. 13/4/1974 tôi nhận thực hiện ý tưởng của thầy với lý do “em hình họa cứng nhất lớp, vẽ 2 mẫu cho Anh để có thể in lưới phát cho các đơn vị…” mất hơn 2 ngày cả lớp xúm vào sửa chữa cho nhau+ dán bo cho 62 tranh ( Hải 9, Hà 5, Vân 11, Tâm 5, Hùng 5, Vỵ 8, Quý 2, Quảng 3, Lập 4, Dũng 5 bức). Trưa thứ hai 22/4/1974 treo tranh tại phòng to Ban Chính trị BTL, buổi trưa trước giờ ăn-có hơn 600 người vào xem, kết quả vang dội đến không ngờ. Sáng hôm sau 2 họa sỹ Dương Viên và Huy Toàn xem và bình từng tranh một. Buổi chiều bế mạc khóa học ngay tại nơi đây, Báo QĐND có 2 bác Lộng, Ẩn về dự, 2 họa sỹ phát biểu cảm tưởng. Phó Chính ủy BC Xuân tổng kết Người rất vui vì kết quả của lớp học…25/4/1974 vào kho Y1 lấy vật liệu in lưới, triển khai, cả lớp miệt mài có hôm mưa phải dừng chờ khô-rồi mới in màu thứ hai. Số bột nếp dư thừa làm máy bữa chè, theo như thầy Dũng "Anh cho các chú hiểu câu Thợ may ăn Giẻ-Thợ vẽ ăn Hồ nó là như thế nào nhá. Còn sơi các Chú mới trở thành Họa sỹ được". Liên hoan mặn trưa 30/4, trừ tôi, các bác còn lại bị riệu vật cho kềnh hết. Bữa chia tay trảm 2 chú vịt và miếng thịt lợn rõ là to (mua kèm các loại rau gia vị ở chợ số 8),  ý ới làm liên hoan tại nhà Bầm xóm ( Bầm ủng hộ cho một con gà nhớn) Rượu tăm không thiếu nửa cốc. Bữa tối nồi chè đỗ đen và kẹo bánh…đó là ngày 3/5/1974. Sau này tại nhà triển lãm 16 Ngô Quyền Hà nội có phòng tranh “Hội họa Vĩnh Phú 1976” tất cả học viên lớp vẽ chúng tôi đều có 1,2 tranh trưng bày ở đây (tôi ra quân về Tràng tiền mua đồ, vô tình vào xem thì thấy thế). Nói thêm 8/9/1975 BTL mở lớp vẽ thứ hai. Nói thêm nữa: thời gian học chúng tôi được nhà thơ Hữu Thỉnh đọc và bình một số đoạn trong hai trường ca nổi tiếng sau này của Bác ấy “Sức bền của đất”+ “Đường tới thành phố”. Chứng kiến bạn Ma Bích Việt cùng đi 3/4/1974 về Đoàn TCCT sau ba tháng tu luyện-giọng ca tuyệt vời hẳn ra. Sau rốt thì chả có tên nào theo đuổi hội họa như thầy giáo Lê Trí Dũng yêu quý của chúng tôi !. Xin Sư phụ có vài lời nhận xét bài viết nhỏ này của Em !